راهبرد مطلوب ایران در مواجهه با اینستکس 

گروه بین‌الملل خبرگزاری‌ آنا؛ اینستکس به لحاظ فنی با نواقص و چالش‌های بسیاری مواجه است؛ اما با توجه به کارکرد سیاسی این سازوکار به‌عنوان پیشران  همکاری با سایر کشورهای جهان و مقابله با اجماع‌‎سازی مجدد در قالب بازگشت قطعنامه‎های شورای امنیت، ایران می‌تواند با اتخاذ یک راهبرد فعالانه، به تعلیق بخشی از تعهداتش تا زمان عمل اروپا به تعهدات خود که شامل خرید نفت و سازوکار تسویه مالی آن است، مبادرت ورزد.

قبل از آن، تعیین برنامه زمانی دقیق برای عملیاتی ساختن اینستکس از جانب اروپا برای جلوگیری از تحمیل هزینه‌های بیشتر می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. 

سازوکار پیشنهادی اروپایی‌ها فروش نفت ایران را تضمین نکرده و ارتباطات بانکی را نیز تسهیل نکرده است که خود از نشانه‌های عدم انجام تعهدات برجامی است. درعین‌حال جمهوری اسلامی ایران باید از پیوند آن با مسائل فرابرجامی به‌صورت جدی جلوگیری کند. ایران لازم است به‌موازات این طرح، به‌صورت جدا و بدون تجمیع اطلاعات تجاری در سازوکار اروپایی، کانال مالی و سازوکار تجاری معینی با شرکای استراتژیک خود ازجمله چین، هند، روسیه، ترکیه و عراق به‌صورت جدی پیگیری کند. 

ایران می‌‌تواند متناسب با کاهش منافع اقتصادی برجام (مثلاً کاهش 60 درصدی فروش نفت)، برخی از تعهدات خود در حوزه هسته‌ای را بدون خروج کامل از برجام، تعلیق کند. به لحاظ حقوقی نیز در قالب اصل حقوقی «عمل متقابل» که از مشروعیت قابل‌توجهی در حقوق بین‌الملل برخوردار است، می‌توان ضمن سنجش و ارزیابی درصد انتفاع ایران از منافع اقتصادی برجام، تعهدات هسته‌ای را به همان میزان تعلیق کرد. 

محورهای مکمل دیگر برای این راهبرد عبارتند از: عدم همکاری در حوزه‌های مبارزه با تروریسم، خاورمیانه، مواد مخدر و مسئله پناهندگان. پیگیری راهبرد اعمال فشار می‌تواند جدیت ایران در پیگیری اهداف و منافع ملی را به قدرت‌های اروپایی نشان داده و آن‌ها را وادار کند تا در زمان کمتری اقدامات عملی و اقتصادی را به انجام برسانند و سطح کارآمدی این سازوکار را به موارد تحریمی ایالات‌متحده به‌خصوص در زمینه فروش نفت ایران ارتقاء دهند.

*کارشناس مسائل سیاسی